وضعیت نابسامان پسماند الکترونیکی

وضعیت نابسامان پسماند الکترونیکی

براساس جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) از تولید زباله‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۶ حدود 44/7 میلیون تن زباله در دنیا تولید شده که معادل ۴۵۰۰ برابر ارتفاع برج ایفل است. در این میان، تنها ۲۰درصد از آنها در سال ۲۰۱۶ بازیافت شده است. هر فرد ساکن روی کره زمین در سال گذشته 6/1 کیلوگرم زباله الکترونیکی تولید کرده و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال۲۰۲۱ به ۸/۶ کیلوگرم به ازای هر نفر برسد و در مجموع حجم زباله تا چهار سال آینده ۲/۵۲میلیون تن شود.

سرانه تولید زباله‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۴ حدود ۸/۵ کیلوگرم بود. این گزارش نشان می‌دهد ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۶۳۰ هزار کیلوگرم زباله الکترونیکی تولید کرده‌اند که سهم هر ایرانی از این مقدار حدود ۶/۷کیلوگرم است. به عبارتی ساکنان ایران معادل ۵/۱ کیلو بیش از سرانه جهانی زباله تولید می‌کنند و این در حالی بوده که تاکنون مقررات ملی مدونی مبنی بر کنترل تولید زباله الکترونیکی وضع نشده است. این گزارش نشان می‌دهد سهم کشورهای با درآمد بالا از تولید زباله‌های الکترونیکی حدود چهار درصد معادل ۷/۱ میلیون تن است که معمولا سوزانده یا دفن می‌شود. در مجموع، تنها ۲۰ درصد زباله‌های الکترونیکی تولید شده بازیافت می‌شود و حدود ۸/۳۵میلیون تن آن به همان شکل رها می‌شوند و از این میزان، ۱/۳۴میلیون تن سرنوشت نامعلومی دارند.

آسیا بزرگترین منبع وضعیت نابسامان پسماند الکترونیکی

مهم‌ترین عامل روند افزایش تولید زباله‌های الکترونیکی، توسعه جامعه اطلاعاتی جهانی است به‌طوری که این جامعه با افزایش تعداد کاربران و پیشرفت‌ تکنولوژی سریع به این روند سرعت می‌بخشد. برای مثال، تا سال ۲۰۱۷ نزدیک به نیمی از جمعیت جهان کاربر اینترنت بوده و اکثر مردم جهان به شبکه‌های موبایل و خدمات آنلاین دسترسی دارند. بسیاری از افراد بیش از یک دستگاه مخابراتی و فناوری ارتباطات دارند و این در حالی بوده که چرخه‌های جایگزینی برای تلفن همراه و رایانه‌ها و همچنین برای سایر دستگاه‌ها و تجهیزات، کوتاه‌تر می‌شود. به هر حال، روند فعلی نشان می‌دهد مقدار اختراع تولید شده در دهه‌های آینده به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، اما نمی‌توان آمار دقیق از آن ارائه کرد. در این میان آسیا بیشترین سهم را در ایجاد زباله‌های الکترونیکی دارد.

سهم آسیا از تولید زباله‌های الکترونیکی در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۱ درصد معادل ۲/۱۸ میلیون تن و به دنبال آن اروپا(۳/۱۲ میلیون تن)، آمریکا(۳/۱۱میلیون تن)، آفریقا(۲/۲میلیون تن) و اقیانوسیه(۷/۰میلیون تن) بوده است. آمار نشان می‌دهد اگرچه تولید سرانه زباله در اروپا به ازای هر نفر به‌طور میانگین ۶/۱۶کیلوگرم است. با این حال، اروپا بالاترین میزان جمع‌آوری زباله معادل ۳۵درصد را دارد. در آمریکا تنها ۱۷درصد زباله‌های الکترونیکی تولید شده جمع‌آوری می‌شود و این رقم در آسیا ۱۵درصد است. آفریقا تنها ۹/ ۱ کیلوگرم در اینچ تولید می‌کند و اطلاعات کمی در مورد میزان جمع‌آوری آن در دسترس است. این گزارش حاکی است که نسبت پایین جمع‌آوری و بازیافت الکترونیک در مقایسه با میزان کل تولید آن تا حدی ناشی از این واقعیت است که تنها ۴۱کشور آمار رسمی از زباله‌های الکترونیکی دارند. در کشورهایی که قوانین ملی الکترونیکی وجود ندارد، تصمیم درباره آنها مانند سایر زباله‌ها بوده و در سطح زمین پراکنده شده است. این در حالی است که خطر بالای این آلاینده‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. گرچه چالش زباله الکترونیکی در حال گسترش است، با این حال، تعداد بیشتری از کشورها قوانین مربوط به این معضل زیست محیطی را اتخاذ کرده‌اند. در حال حاضر، ۶۶ درصد از جمعیت جهان تحت پوشش قوانین مدیریت زباله‌های الکترونیکی ملی قرار دارند که حدود ۴۴ درصد نسبت به سال ۲۰۱۴ افزایش یافته است. البته این افزایش چشمگیر به پذیرش قوانین ملی مربوط به زباله الکترونیکی در هند برمی‌گردد.

دولت ها با وضعیت نابسامان پسماند الکترونیکی چه می کنند؟

برای دولت ایالات متحده یا اتحادیه اروپا تقریبا غیر ممکن است که استانداردهای شرایط کاری خود را بر کشورهای آسیایی یا آفریقایی دیکته کنند اما می توانند میزان تهدیدات دستگاه های الکترونیکی برای محیط زیست را اندازه گیری نمایند. در ایالات متحده درباره این گونه موارد در هر ایالت به طور جداگانه تصمیم گیری می شود. ۲۵ ایالت برنامه های ویژه خود برای بازیافت زباله الکترونیکی و وضعیت نابسامان پسماند الکترونیکی را دارند. اتحادیه اروپا « پروژه مواد خام بحرانی » را کلید زده که بر اساس آن بیشتر موادی که به آن‌ها اشاره کردیم را از حیث اهمیت اقتصادی و نیاز به تامین از خارج در رده بحرانی دسته‌بندی می‌کند. هدف این پروژه بازیافت هر چه بیشتر این مواد از زباله های الکترونیکی است.